Verborgen in het verleden - Viveca Sten

Als alleen de liefde voor een hond rest... !

'... ze (Hannah) slaagt erin... empathisch over te komen 

zonder ook maar enigszins in te boeten op haar eigen autoriteit.'

Bij het begin van de Åre-reeks leek een nieuwe Viveca Sten opgestaan! De kabbelende, vrij oppervlakkige plots van haar vroege werk leken weggepoetst en vervangen door een vaste pen die de lezers rationeel en emotioneel aan het verhaal kluisterde. Zou ze op dit elan kunnen doorgaan?

Controverse

In Åre 3 zal binnenkort een hotel met veel vergane glorie maar ook kostbare herinneringen van gasten en omwonenden onder de sloophamer terecht komen. Het grootkapitaal, dat uitpakt met een uit de kluiten gewassen investeringsplan, lijkt het pleit te winnen van de lokale politiek en morrende burgers. Als de sterke dame achter dit project wordt omgebracht, is het niet meteen duidelijk wie haar zo erg verafschuwde dat ze het leven moest laten.

Het rapport

Als je accepteert dat de laatste 25% van een plot het hele boek van sterren kan voorzien, dan zou je 'Verborgen in het verleden' de hemel in kunnen prijzen. Maar dat is te makkelijk. Voor je aan het laatste kwart begint heb je al flink veel leestijd besteed aan wijdlopige traagheid en clichématige beslommeringen van de personages. Bovendien krijg je behoorlijk wat herhalingen voorgeschoteld en blijken de lezers soms meer te weten dan de karakters. Het is toch wel de bedoeling dat de romanfiguren de lezers verrassen en niet omgekeerd! En met een zoutloze wethouder of een grijzende, belachelijk rijke womanizer, kom je anno 2025 ook niet meer weg.

Een plusje voor de eindnoot

Is 'Verborgen in het verleden' dan één groot platgetreden pad? Dat ook niet. Van de verstoorde moeder-zoon-band en de gebroken vader-zoon-relaties, blijft je vooral de volledig stuk gemaakte psyche van een nooit volwassen geworden kind bij. Net als in Åre 2 geeft Viveca Sten slachtoffers een stem. Ook een dader kan een gedupeerde zijn. In het laatste deel versterken spanning en psychologie elkaar met rechercheur Hannah in de sublieme rol van orkestleider! Als de musici volgende keer hun samenspel wat eerder inzetten, haalt Åre 4 wellicht weer het niveau dat de reeks zo populair maakte!

★★★

Etty Hillesum - Judith Koelemeijer

De bezielde chroniqueur van haar tijd ! 

'... dat als je innerlijk leefde, 

er misschien niet eens zo veel verschil was 

binnen of buiten de muren van een kamp.'

Wie enige kennis heeft van het lot van de joodse Etty Hillesum, kan moeilijk begrijpen waarom ze zich, zonder ook maar te willen nadenken over een ontsnappingsplan, overgaf aan wat de Duitsers eufemistisch de 'Auswanderung' noemden. Etty was dan ook op en top een beschouwer, een denker aan de zijlijn, geen daad gerichte persoonlijkheid behalve als het ging om het bijstaan van haar joodse medeburgers. Hoe haar complexe geest functioneerde, lees je in het standaardwerk van Judith Koelemeijer.

Inspirator

Al vroeg had Etty last van wat zij 'vertroebelende onrust' noemde. Dat was een understatement voor een extreem gevoelige natuur die kon leiden tot depressies en de angst voor psychose, een aandoening die in de familie voor veel ellende zorgde. 'Bij Etty ging alles vreselijk diep', zei een vriendin over haar. Als ze bij Julius Spier, een gevluchte Duitse jood en psychochiroloog, in therapie gaat, komt er langzaam maar zeker meer evenwicht in haar psyche. Zijn behandeling zou in onze tijd niet geaccepteerd worden, zelfs als grensoverschrijdend gezien worden. Zowel de combinatie van handlezen en psychologie als het fysieke, zelfs erotische aspect van zijn sessies zouden nu als onprofessioneel bestempeld worden. Maar Etty ziet er geen graten in en leert veel van deze intelligente vaderfiguur. 

Een hoger doel

Wanneer de naar binnen gekeerde jonge vrouw harder en harder geconfronteerd wordt met de repressie van de nazi's, moet ze de buitenwereld wel meer toelaten. Toch wijst ze diverse aanbiedingen om onder te duiken af. 'Etty kón het eenvoudig niet: handelen vanuit zuiver praktische motieven', schrijft Judith Koelemeijer. Wat ze wel kan is zich intens verbonden voelen met het lot van het joodse volk. Het idee van lotsverbondenheid leeft sterk in haar cultuur-historische wereld, ook bij haar mentor Julius Spier. 'Onderduiken was zo ver beneden je waardigheid', vindt ook vriendin Leonie. De eeuwenlange diaspora had haar voetafdrukken achtergelaten! Toch verandert Leonie in '42 radicaal van mening... en wordt het kindermeisje Jane. Dat gebeurt niet met de standvastige - of moet je zeggen 'naïeve' - Etty, zelfs niet wanneer een ondubbelzinnige getuigenis van een Duitse officier haar bereikt. 'Jullie worden vergast', waarschuwde hij.

 

Woorden om grip te krijgen

En al die tijd schrijft Etty in haar dagboeken. Daarin praat ze met zichzelf en hoe langer hoe meer met god. De Allerhoogste geeft haar gemoedsrust en vooral kracht. Net zoals Spier wil ze zich niet overgeven aan verbittering en haat. Zelfs op levensbedreigende dagen is er ruimte voor haar droom om een kroniekschrijver te worden die met woorden getuigt. Vanuit kamp Westerbork, waar ze het lijden recht in de ogen kijkt, stuurt ze enkele brieven die kort nadien gepubliceerd worden. Net zoals de door haar bewonderde auteur Rainer Maria Rilke, maakt ze van haar persoonlijke epistels literatuur.

Als een 'bildungsroman'

Hoewel het onderwerp van deze biografie in een ver en vrij ontoegankelijk verleden ligt, is Judith Koelemeijer erin geslaagd om de wordingsgeschiedenis van Etty Hillesum op een nauwkeurige, flink gestoffeerde manier tot bij haar lezers te brengen. Je zit op de eerste rij als Etty van een a-religieuze jonge vrouw verandert in een voor god knielende gelovige. Je ziet haar Europese identiteit verruimd worden met het joodse gedachtegoed van de lotsverbondenheid. Je volgt haar weg van een onstabiele tiener naar een krachtige persoonlijkheid die boven haar angsten staat en voor alles trouw blijft aan haar ethische waarden. 

'Terwijl Etty ten onder ging, kregen haar woorden een nieuw leven,' zo concludeert de schrijfster. Toen de tijd eindelijk rijp was voor de menselijke, in plaats van de onmenselijke kant van de oorlog, kon haar dagboek 'Het verstoorde leven' zelfs naar elke boekhandel. We zijn dan wel al in 1981! Met deze vuistdikke biografie, die je haar 'magnum opus' mag noemen, neemt Judith Koelemeijer 'haar literaire protégée' verder mee naar een toekomst waarin - laten we het hopen - plaats is voor heel wat wedergeboortes!

   

★★★★★

Onderstroom - Linda Jansma

Wie zeilt hier te scherp aan de wind ?

'Een meubelstuk geef je een plek 

maar verlies en verdriet zitten verankerd in een persoon...'

Je hoeft geen geboren Friezin te zijn om je thuis te voelen in de wereld van het zeilen. In 'Onderstroom' heeft Linda Jansma het waterrecreatiegebied Slotermeer, bekend van de Elfstedentocht, als setting gebruikt voor de zeilschool van haar hoofdpersonage Hester. 

Mensen zijn moeilijk te peilen

Terwijl de jonge aspirant-zeilers vol enthousiasme leren hoe je een boot optuigt, hoe je moet loeven en gijpen of in een admiraalformatie varen, probeert Hester elke dag opnieuw de herinnering aan haar omgebrachte dochter Insa met kracht te dragen. Ook bij hartsvriend Timo is twee jaar na haar dood het gemis nog steeds groot. Tegelijkertijd voelt hij zich schuldig. Is hij nalatig geweest op die noodlottige avond? Hester heeft het raden naar wat er in deze gesloten oester omgaat. En wat moet ze denken van haar instructeur Thymen, de womanizer die, gestuurd door een té rooskleurig zelfbeeld, vergeet dat er grenzen zijn aan de omgang met meiden? Ook Menno, die een éénmansonderhoudsploeg recht houdt, roept vraagtekens op. Heeft deze zwijgzame, wat asociale persoonlijkheid, iets te verbergen?

In dit plot ontmoeten de thema's rouw, respect voor vrouwen of het gebrek eraan en het onterecht moreel veroordelen van mensen, elkaar. Boeken met een maatschappelijke lading hebben altijd een meerwaarde... op voorwaarde dat die dimensie ook goed wordt uitgewerkt. En dat kan beter in 'Onderstroom'! Algemeen gezien lijdt dit boek aan voorspelbaarheid en oppervlakkigheid. Het frisse gegeven van de zeilachtergrond kan deze tekortkomingen helaas niet goed maken. Zelfs het motief van de dader dat tijdens de ontknoping ontrafeld wordt, is weinig overtuigend. 

Stappen maken!

De kunst van het vertellen is Linda Jansma niet verleerd. Maar het literaire niveau waar je tien jaar geleden mee weg kwam, voldoet niet meer aan de eisen van deze tijd. Intussen worden we in dit genre weggeblazen door het nationaal en vooral internationaal kwaliteitsgeweld. Wie daarin wil meegaan, moet zijn wagonnetje snel aanhaken! Of zoals het zeiljargon zegt: 'Wie kan sturen, zeilt bij elke wind!'

★★1/2

Ze kwam terug - Barbara de Smedt

Wie houdt mij vast ? 

'Ik zie nog steeds de waarheid in mijn ogen.'

Demonen uit het verleden onder ogen zien, vindt iedereen moeilijk! Toch leren therapeuten ons dat je de boosdoeners net moet wakker schudden. Dan pas kunnen pijnlijke ervaringen helen.

Echt en onecht
Als je modeontwerpster Seren vanop afstand bekijkt, zie je een knappe, succesvolle vrouw met een eigen bedrijf. Wie haar van dichtbij meemaakt, merkt dat ze slaap- en eetproblemen heeft. Haar maatje 34 is het resultaat van extreem controlegedrag. Sinds de dood van haar vader en, nadien, de verdwijning van haar vriendin Cleo, probeert ze het oncontroleerbare buiten te sluiten. Om zichzelf te beschermen schildert ze een masker op haar gezicht of verdwijnt ze in de armen van haar partner David. De Sandwichclub, een groepje van zes scholieren dat Seren een thuisgevoel gaf, bestaat al lang niet meer. En daar is een gegronde reden voor.

Dit stevig verankerde plot met een niet aflatende spanningsboog en levensechte personages, brengt je feilloos bij het mysterie rond de manipulatieve dramaqueen Cleo en een noodlottig Kerstavondfeestje waarover de schrijfster zegt: '... en met dat ene woord werd ons lot bezegeld. Onze jeugd was voorbij.' 

Mythen hebben het eeuwige leven 

Een mooie vondst is de schoolopvoering van het toneelstuk dat gebaseerd is op de oud-Griekse mythe van Ariadne, de dochter van de Kretenzische Koning Minos. De vorst had een afschrikwekkende Minotaurus - half mens, half stier - verstopt in een labyrint onder zijn paleis. Als de held Theseus het wil opnemen tegen de Minotaurus biedt Ariadne hem een draad en een zwaard aan, op voorwaarde dat hij met haar trouwt als hij als overwinnaar het labyrint verlaat. De draad is een variant op de kiezelsteentjes uit het sprookje van Hans en Grietje. Maar daar houdt de overeenkomst meteen ook op. Theseus, Ariadne en haar zus Phaedra, die bij een berekend liefdesspel betrokken zijn, spiegelen zich in het stekelige machtsspel tussen Stijn, Cleo en Seren. Al deze scènes leveren trouwens geweldige dialogen op!

Voor altijd volwassen

In 'Ze kwam terug' creëert Barbara de Smedt diepgang. Ze laat haar hoofdpersonen elkaar en zichzelf ontdekken en in vraag stellen. Er worden harde lessen geleerd over trouw en verraad, over een warme bubbel die door eigenbelang wordt opgeblazen. Dit is een ontnuchterend 'coming of age-verhaal'. Zelfs als demonen tot rust gebracht worden, blijft hun voetafdruk achter. Deze auteur is gemaakt om verhalen te vertellen. En het thema van het verlies van de onschuld is misschien wel het ontroerendste uit de hele literatuur!

★★★★1/2

Spoorloos - Charlotte Link

 Herken je eigen beperkingen in de ander !

'Wie zich te lang en te gemakkelijk in een slachtofferrol plaatst,

wordt een slachtoffer.'

Van een succesvolle auteur wordt vaak een ouder boek opnieuw uitgegeven. Uitgevers vinden dat lucratief, lezers maakt het nieuwsgierig. Omdat 'Spoorloos' van Charlotte Link al in 2009 (onder de titel 'Het laatste spoor') verscheen, is de kans klein dat haar huidig lezerspubliek met het boek vertrouwd is. Een voor de hand liggende vraag is dus of het megatalent van de Duitse thrillerschrijfster toen al zichtbaar was. 

De waarheid heeft een prijs

Als journaliste Rosanna en advocaat Marc elkaar ontmoeten bepaalt omzichtigheid en een dosis wantrouwen hun contact. Toch zijn ze min of meer tot elkaar veroordeeld. Zij wil een onopgeloste verdwijningszaak helder krijgen en hij is de laatste jaren door de sensatiepers en een verbitterde broer van de vermiste als hoofdverdachte aan het kruis genageld. Hoe dichter ze bij de ontknoping van hun onderzoek komen, hoe gladder het ijs is waarop ze zich bewegen. Voor meer dan één betrokkene wordt het een strijd op leven en dood!

'Spoorloos' voert mannen op die vrouwen weinig of helemaal geen respect betuigen. De ene is een echtgenoot die niet luistert naar de behoeften van zijn partner, de anderen zijn pooiers die bekend staan om hun geweldsdelicten. Naast de overduidelijke aanklacht tegen manipulatie, sadisme en het ontmenselijken van vrouwen, haalt Charlotte Link ook uit naar de ondermijnende invloed van het roddeljournaille dat enkel tot doel heeft de oplage- of kijkcijfers de hoogte in te jagen. Door insinuaties die zich niet om feiten bekommeren, worden levens stuk gemaakt. Zo verloor Marc zijn reputatie, zijn baan, zijn echtgenote en zijn zoon. 

De literaire ID van Link

In het laatste gedeelte van dit vuistdikke boek kronkelt het plot zich een weg tussen twists and turns. Hoewel het geheel te lijden heeft onder uitweidingen, herken je de latere thrillergrootheid al in dit vroege werk: de verhaallijnen staan stevig op hun poten, de personages zijn van vlees en bloed en de originaliteit is al behoorlijk. Het verbaast hoezeer de vertrouwde thematiek al aanwezig is:

- niet gedeelde eenzaamheid

- traumatische ervaringen

- haat tegenover onschuldige burgers

- extreme angst

- mensen die zichzelf in vraag stellen (eigen verantwoordelijkheid/schuld)

- de moeilijk te doorgronden psyche

In het duo Rosanna-Marc schuilt een voorbode van het scherper getekende rechercheursteam Kate en Caleb uit de Linville-reeks. Bij deze laatste twee voel je je dus nog sterker betrokken. Toch stuntelen ze alle vier op een ontroerende manier in de omgang met elkaar en anderen. Door dader en slachtoffer bovendien in één personage onder te brengen, vraagt Charlotte Link steeds weer om mededogen met de beperkingen van ons mens-zijn!

★★★★

Dat nemen ze je nooit meer af - Ben Rutte

 De kapiteinspet gaat af 

voor Ben en Annemiek !

'We zijn op bezoek in een feestzaal 

die groter is dan onze zintuigen kunnen bevatten!'

Heel wat mensen hebben grote dromen die kleiner zijn dan hun angsten. Of zoals Muhammad Ali ooit zei: 'If your dreams don't scare you, they're not big enough!' Sommigen verkleinen hun koudwatervrees door zich grondig voor te bereiden en springen dan in het diepe! Toen Ben Rutte en zijn partner Annemiek aan hun driejarige bootreis begonnen, moesten ze nog zeezeiler worden.

Voortgedreven door de passaatwinden zeilden ze westwaarts via Kaapverdië naar de Cariben, het Panama-kanaal, de Pacific met de Markiezen en de Tuamotu-archipel als adembenemende hoogtepunten, Nieuw-Zeeland, Australië, Zuid-Afrika en de Azoren die hen, bijna drie jaar later en 35.000 mijlen verder, de weg wezen naar de thuishaven van de Blue Pinquin (met 'q').   

De huik naar de wind hangen !

Het reilen en zeilen heeft meestal veel weg van een rollercoaster vol indrukken, emoties, uitdagingen, schrikmomenten en chillen op een hemelse ankerplek. Ondanks de bloeiende koraalriffen, geelstaarttonijnen, luchten vol rood woestijnzand, eilandparadijsjes in de Pacific, een betoverende onderwaterwereld of het turen in de borrelende lavahaard van een vulkaankrater, is dit toch een reis van 'niets voor niets'. Aan boord zijn er weinig rustmomenten en worden er aardig wat wenkbrauwen gefronst. Ongewenste geluiden, verontrustende weerkaarten, de slinkende zoetwatervoorraad, een lekkage, een gescheurd zeil of een vliegende vis die keihard tegen je voorhoofd knalt... vragen om koudbloedigheid en creativiteit.

En dat is nog niets in vergelijking met 'alarmfase rood' waarin de kwetsbaarheid van twee mensen in een tien meter lange (of korte) boot pijnlijk zichtbaar wordt. Als er plots een tanker, een flathoog cruiseschip of een oorlogsbodem uit de mist opdoemt, de bliksem dreigt in te slaan, de motor uitvalt (gelukkig niet op de oceaan), je in een hoosnacht door een massieve muur van water moet varen of de combinatie van wind en stroming je naar een rotskust of vlijmscherpe koraalskeletten drijft... dan staat het zweet in je handen. Het lijstje met zorgpunten kan trouwens moeiteloos worden uitgebreid! Wat had je gedacht van zoutwaterpiranha's?

Onrustwekkend

Wie over de blauwe planeet reist, kan niet om duurzaamheid of het gebrek eraan heen. Aan boord is de ecologische voetafdruk klein. Daar zorgen onder meer wind- en zonne-energie voor en een sterke vislijn die dikke dorades binnen hengelt. Op plekken waar de bevolking haar authenticiteit bewaart, worden lokale producten verhandeld en bestaat er een ingebakken respect voor de natuur. Dat zie je bij de Kuma-indianen in Panama en op veel archipels in the Pacific. Ga je naar de Indische oceaan met z'n drukke scheeps- en handelsroutes, dan vind je drijfplastic en ander afval. Ben en Annemiek steken hier en daar de handen uit de mouwen en tellen op één plek zo'n 700 aangespoelde teenslippers.

Meer kritische zin kun je verwachten na een bezoek aan de Cariben. Over door cruiseships en Amerikanen platgewalste eilanden schrijft Ben: 'De rol van plantage-eigenaren en slavendrijvers is overgenomen door hotelbazen, blanke toeristen en villabewoners.' Hij vergeet alleen de uitvergrote golfkarretjes te noemen die bezoekers behoeden voor het aan de grond zetten van hun voeten! Ben is ook niet mals voor een aantal collega-bootbezitters. 'Eigenaren van pronkjachten beschermen angstvallig hun bezittingen en houden daarmee ook het leven zelf buiten de deur,' zo klinkt het bitter.

Topper

Toch is dit geen boek waarin lang getreurd wordt. Met veel zin voor initiatief en volharding reven en ontreven deze schippers zich een eind over de wereldzeeën. Bovendien groeit de liefde voor hun 'Blue pinquin' met de dag en de mijl. Ze - een boot is altijd vrouwelijk - wordt als een onmisbare vriendin toegesproken. Op de mooiste dagen juicht en geniet ze. Op de kwaadste is ze een ware heldin!  Dankzij zijn verbeelding, vertelkracht en uitgebreide woordenschat slaagt Ben Rutte erin om zijn lezers een plaatsje in de bijboot aan te bieden. Hoewel het zitje niet altijd comfortabel aanvoelt, is 'Dat nemen ze je nooit meer af' sublieme armchair travelling! Ook wie van het suspense genre houdt, komt hier aardig aan zijn trekken!

★★★★★ 

De dochter - T.M. Logan

De verliteraturing 

van extreme kwetsbaarheid !

'Jij bent mijn lab, Lauren. 

Jij en Declan en je kinderen en Cassie.' 

Wie op zoek is naar een plot met snelle, verrassende wendingen en een adembenemende spanningsboog moet bij T.M. Logan zijn! In 'De dochter' wordt dat laatste al duidelijk in hoofdstuk twee waarin de diepste angst van een moeder werkelijkheid wordt... een beklemming die haar pas op de laatste bladzijden zal loslaten. 

Je ergste nachtmerrie

Als Lauren haar dochter op de campus van haar universiteit wil ophalen, blijkt dat ze al geruime tijd geen studente meer is en haar kamer door iemand anders bewoond wordt. Bovendien is ze telefonisch niet meer bereikbaar en heeft ze afstand genomen van haar sociale leven. Omdat het even duurt voor de politie een onderzoek start, neemt Lauren zelf het voortouw en gaat daarbij over grenzen die haar naar een wereld brengen waarin alleen het recht van de sterkste geldt. Bij haar én de lezer gaan de alarmbellen steeds luider rinkelen!

Op deze gruweltocht is zoontje Lucas haar steun en toeverlaat. De 12-jarige is haar talisman, de geluksbrenger die meer informatie uit een telefoon kan halen dan een volwassene, misleidend acteurstalent heeft en, als het erom spant, heel koelbloedig kan zijn. Hij is de glimlach op het gezicht van zijn lezend publiek! 

De touwtjes in handen

Hoewel de plotelementen vlot over elkaar heen buitelen, blijft de stijl van de auteur vloeiend en treffend. Hij laat de maatschappelijke lading die vrouw- en misdaadgerelateerd is, op de achtergrond haar verhaal vertellen. Daarnaast is er nog een rolletje voor het gegeven dat een moeder haar verwachtingen niet mag projecteren op haar kind. In deze handeling- en gevoelensgedreven intrige neemt T.M. Logan je mee naar een achtbaan die dwars door een duister spookhuis naar beneden raast! De collega-schrijvers die moeite hebben met het strak houden van de spanningsboog kunnen bij hem in de leer!

★★★★

Oostende in de Belle Époque - Kurt Van Eeghem

 Beter een freule dan een visser !

"Het beste was niet goed genoeg

en de 'betere' burgers wilden daar graag voor betalen."

Amsterdam had zijn Gouden Eeuw, Antwerpen was de belangrijkste stad van de wereld in de 16de eeuw en... Oostende kende zijn gloriejaren rond 1900. De periode tussen 1870 en 1914 werd in Europa de Belle Époque genoemd, het 'mooie tijdperk', jaren waarin de cultuur bloeide, de technologie verbaasde, de economie het uitstekend deed en er een klasse van welvarende burgers ontstond. Een deel van hen vond luxevertier in nieuwbakken badplaatsen zoals Oostende. 

Een geslaagd verdienmodel

Nadat de Napoleontische vestingstad zich van haar bastions en grachten ontdaan had, werden er imposante hotels opgetrokken in barokke en classicistische stijl. Achter de Griekse zuilen en de façadetorens heerste de 'chef de cuisine' over zijn topmenu's en haalde de 'sommelier' zijn gerenommeerde wijnen uit de kelder. Buitenlandse arbeidskrachten, van de Afrikaanse liftboy tot de Duits sprekende receptionist, kwamen het toeristische bedrijf in het 'saison des bains' ondersteunen. De voertaal van de Europese elite was Frans. De heren namen dus, bij wijze van begroeting, hun 'châpeau de paille' van het hoofd. De dames gingen, als het protocol er om vroeg, even door de knie voor een 'révérence'. Er waren bovendien vier Franstalige kranten in de stad.

Terwijl de beste kunstenaars met brochures en grote affiches voor de marketing zorgden, namen politici en de residerende koning initiatieven om de stad nog aantrekkelijker te maken: een station dat aansloot op het Europese spoorwegnetwerk, een bijna 24/7 entertainmentpaleis met oogverblindende interieurs dat het Kursaal heette (genoemd naar het Duitse Kurhaus), een elektrische tramlijn, een bootverbinding met Dover, een hospitaal en een overdekte wandelgalerij van 366m die naar de Wellington-renbaan leidde. Naast de jonkers en freules, textielbaronnen, industriebazen en bankiers, maakten de hoogste gasten maar al te graag hun opwachting: de Sjah van Perzië, koningin Victoria van Engeland, de Italiaanse tenor Caruso, de auteur Stefan Zweig, de componisten Charles Gounod, Johan Strauss, Pjotr Tsjaikovski enz. De meesten waren toehoorders tijdens de matinees of galaconcerten, anderen zongen of dirigeerden.

Klassenmaatschappij

Investeerders en uitbaters deden dus uitstekende zaken. Maar graaide de Oostendse bevolking ook haar deel mee? Helaas niet. In de 19de eeuw was de scheidingslijn tussen arm en rijk genadeloos! De vissers verdienden het zout op hun aardappelen niet en stierven jong aan TBC of tijdens een storm op zee. In de volksbuurten was er geen sociaal vangnet. "Het begrip 'upstairs downstairs' kon je letterlijk ruiken", schrijft Kurt Van Eeghem. Het verbaast dus ook niet dat er in 1887 een vissersopstand uitbrak die in bloed gesmoord werd. Toch mochten de paupers rekenen op een man van standing: de schilder James Ensor. Hij uitte zijn verontwaardiging in de prent die hij 'De gendarmes' noemde. In de rechter benedenhoek zie je dat een ordehandhaver het bloed van zijn bajonet veegt.

Het einde van een sprookje

Met dit boek heeft Kurt Van Eeghem een rijk gestoffeerd, meeslepend en geëngageerd portret van teloorgegane stadsgrandeur getekend! Zijn zwierige taal en stijl sluiten perfect aan bij de elegante bewegingen op de dansvloeren van de Belle Époque-hotels of de 'salle des ambassadeurs' in het Kursaal. Maar elke polka heeft een laatste noot. Aan het 'saison des bains' van 1914 kwam bruusk een einde. Stefan Zweig nam in alle haast de laatste trein naar Wenen. In het feestpaleis pakten het orkest en de sopraan hun koffers. De hoogtijdagen van 'la reine des plages', de koningin van de badsteden aan de Noordzee, waren voorbij!       

★★★★1/2