Oorlog is een houten been !
In 'Naar zachtheid...' opent Adriaan van Dis een nieuw raam op zijn onalledaagse jeugd die zich afspeelde tussen het koloniehuis in de duinen en de woonst van de herenboer onder de grote rivieren. De onberekenbare meneer Java maakt in dit boek plaats voor de zwijgzame grootvader, de afstandelijke moeder wordt ingewisseld voor de warmhartige huishoudster Ommie. Maar in beide huizen leven de herinneringen aan oorlog, de strijd tegen de Jappen in het ene, de moffeninvasie in het andere.
Het kind Adriaan gaat uit logeren in het grote huis van de kleiboer waar schaak wordt gespeeld, brandewijn gedronken, bloederige rosbief op tafel komt... om even later in de broekzak van het bijna kokhalzende jongetje te verdwijnen.
'Sproet', zoals Ommie hem liefdevol noemt, is een nieuwsgierig, ondernemend kind dat een beetje zenuwachtig is. Je zou voor minder als oorlogen worden doorgegeven aan de volgende generatie. Ook de herinneringen van Ommie reiken tot een omgekomen verzetstrijder, onderduikers en een danseres met een houten been.
Toch is bij deze schrijver nooit alles kommer en kwel. Net als bij de Oekraïense auteur Andrej Koerkov blijft de duisternis altijd op afstand en wordt ze gesmoord in tragi-komische scènes. Als het ventje met een naar voren gekamde haarsnit van bij de kapper komt, zeg maar de Caesar-stijl, wacht hem een vurige, spartaanse reactie van opa. Alleen voor de lezer is dat lachen!
Bij Adriaan van Dis is de verbeelding altijd aan de macht! Zo is er het ontroerende stilleven van Ommie en grootvader die samen één krant lezen: twee sociale werelden onder één dak, een man en een vrouw die op een gereserveerde manier met elkaar vergroeid zijn.
Het portret van Ommie, die een leven lang sloofde voor kost en inwonen en twee vrije middagen per maand, is aangrijpend. Voor de moederloze kinderen en het emotioneel verwaarloosde kleinkind was ze de zachtheid en de omhelzing uit de titel. Schrijvers die zich kwetsbaar durven opstellen converseren echt met hun lezers!
Adriaan van Dis schrijft zoals hij praat, temperamentvol, haast swingend, met een lust for life, vol verwondering en mededogen! Sproet is hem altijd trouw gebleven!
★★★★