Niet nog een jaar zonder jou - Pavlo en Viktorija Matjoesja

 Twee laarzen van één paar... ?

'De dood van een soldaat is gewoon één hulpbron minder,

tot het moment waarop de doodskist thuis is aangekomen.'

Een jaar lang recruten voorbereiden op gevechtssituaties, eist een zware fysieke en mentale tol! Als je bovendien al die tijd van vrouw en kinderen gescheiden leeft, wil je niets liever dan dat er een eind aan komt. Maar de Russisch-Oekraïense oorlog dendert eindeloos door. Daarom besluiten de schrijver Pavlo Matjoesja en zijn naar Frankrijk gevluchte vrouw Viktorija om een briefwisseling te starten. Een appje is ook maar een appje. En wat blijkt? Elektronisch papier is ontvankelijk voor gedachten die moeilijk op een andere manier uit te spreken zijn!

Mentale glijbaan 

'De oorlog is barbaars, mijn lief, en toch is dit waar ik wil zijn', schrijft Pavlo. Tegelijkertijd ziet hij zijn recruten met angst in het hart naar de gevechtszone vertrekken en vaak niet terugkeren. Het bergen van de doden, waaronder jonge vrouwen, zorgt voor gapende wonden. Terwijl hij zich beweegt tussen bom- en raketkraters dringen de hoge tonen en diepe bassen van de artillerie  ongevraagd zijn gehoor binnen. En 's nachts bezoeken de demonen hem in de vorm van zichzelf vermeerderende Russische soldaten. 

Toch kan hij nog steeds dromen en wensen, ziet hij de schoonheid van de koekoek, de ooievaars in hun nesten, de eindeloze graanvelden. Sterker nog, hij vindt de kracht om zijn hart te openen voor anderen: vrienden, de kinderen van oorlogsslachtoffers, uit gevangenschap teruggekeerde soldaten... getraumatiseerd, vijftig kilo lichter en letterlijk stemloos! En zijn sterke geest denkt vooruit, aan de wederopbouw en een toekomst voor alle Oekraïners.

Hartbrekend contrast

Hoewel Viktoria in het bruisende Parijs woont en haar baan als tolk haar naar andere Europese landen brengt, is de wereld van haar brieven erg besloten. Victoria blinkt niet uit in emotionele sterkte. Ze toont evasief gedrag, trekt zich terug in een bunker van zachte herinneringen aan vakanties, romantische plekken en momenten.   

Zij wil dat hij 'het dodelijke spel staakt'. Ze dreigt zelfs met een echtscheiding. In haar ogen heeft Pavlo haar vertrouwen geschaad, haar in de steek gelaten. Dat is behoorlijk schokkend om te lezen! Viktorija is erg op zichzelf en haar vier kinderen gericht. 

Emotionele cocon

Nooit gaat ze in op de omstandigheden waarin haar man moet overleven. Van een Houwitzer heeft ze nog nooit gehoord. Haar interesse in oorlog beperkt zich tot herinneringen aan de gevolgen van militaire conflicten die haar familie moest verduren. Nooit trekt ze de horizon open. Haar solidariteit speelt zich af in een beveiligde wereld, die van crowd funding en het faciliteren van Oekraïense literaire publicaties in het buitenland. Allemaal verdienstelijk maar toch... Je krijgt sterk de indruk dat Viktorija een zeer beschermde opvoeding heeft gehad.

Terwijl zijn vrouw zich vooral concentreert op wat er voor haar verloren is gegaan, blijft Pavlo de geduldige en liefhebbende echtgenoot. Hoe meer brieven je van hem leest, hoe meer respect je voor hem krijgt. Hij is in staat om de hel waarin hij leeft te ontstijgen, te reflecteren over het grotere. Wellicht zijn mannen daar beter in dan vrouwen. 

De prijs van oorlog

Of, zoals de Oekraïense uitdrukking zegt, 'beide laarzen van één paar' blijken te zijn, is aan dit echtpaar om uit te zoeken. Beseft Viktorija dat Pavlo met een emotionele rugzak zal terugkomen? Oorlog brengt altijd nevenschade met zich mee! 

★★★1/2

Campinggasten - Liz Ouwens

De boekversie van bingosaaiheid !

'Dat moet heerlijk zijn. Je leven aan een zijden draad.
Alles vervaagt en je zit helemaal in het hier en nu.'

Een polderthriller met als thema auto-erotische asfyxie? Hij bestaat! Op een camping in Limburg vinden twee mensen elkaar in dit linke, zelfdestructieve spelletje. Lina, een verveelde Amsterdamse en Pepijn die de zorgzuster van zijn vrouw is geworden, vluchten in foute spanning. Met een strop om hun nek gaan ze licht hallucineren en ervaren ze meer seksuele lust. Wetenschappelijk onderzoek leert je dat wurgseks zeer populair is bij de generatie Z. Hersenschade of erger behoren tot de mogelijke gevolgen. De invalshoek past dus niet in een rariteitenkabinet!

Als het aan een boom opgeknoopte lichaam van Lina gevonden wordt, wijst het onderzoek in de richting van wisselende verdachten. In plaats van in te zetten op een strakke plotontwikkeling, verliest de schrijfster zich in betekenisloze nevengedachten rond Tindergedrag, nakend vaderschap en... goudvissen. De stoffering valt veel te licht uit en hangt bovendien aan een eindeloos uitgerokken elastiek. Verveling is hier het lot van de lezer! Dit verhaal mist diepgang, dynamiek en spanning. Een origineel perspectief staat niet garant voor een onderhoudend boek!

★★

Imperium - Robert Harris

Pleiten in een Romeinse slangenkuil !

'Falen is de brandstof voor zijn ambitie.'

Als je in het oude Rome bestuursambitie had moest je indruk maken in de senaat en de rechtbank. Zeker als je niet van adel was. Daarom nam Marcus Tullius Cicero (106-43 v. Chr.), een begaafd advocaat en redenaar, de handschoen op tegen machtsbeluste senatoren en frauduleuze magistraten. 

Als openbaar aanklager maakt Cicero brandhout van de tirannieke gouverneur van Sicilië, Gaius Verres. Je kunt dit best een monsterproces noemen. Cicero pakt uit met een ongezien aantal Siciliaanse getuigen en kisten vol bewijsmateriaal dat hij op het eiland verzameld heeft. Met zijn legendarisch pleidooitalent breekt hij de macht van de corrupte senatoren en wint hij de steun van heel wat burgers. Deze overwinning betekent zijn grote doorbraak. De weg naar het allerhoogste ambt, het consulaat, ligt nu open. Maar in dit klimaat van haat en nijd moet voor elke trede op de politieke ladder flink gestreden worden. Vooral wanneer militairen zich met de macht gaan bemoeien... 

Republikein in hart en nieren

Bij Cicero ging het niet over de macht om de macht. Vanzelfsprekend was hij ambitieus, enigszins opportunistisch, niet wars van slimme  bondgenootschappen en zelfs van een beperkte vorm van spionage. Toch verloochende hij nooit de republikeinse waarden: de democratie en de rechtstaat. Sterker nog, het behoud van de republiek was de rode draad in zijn strijd. Hoewel de Romeinse bestuurscultuur niet uitblonk in efficiëntie en respect voor de burger, was er meer dan genoeg om voor te ijveren.

Dat dit boek barst van de weetjes en inzichten en bovendien de mens Cicero tot leven brengt, heeft niet alleen te maken met de pen van meesterverteller Harris maar ook met het zeer uitgebreide bronnenmateriaal waaruit geput kon worden. Naast wetenschappelijke studies over het oude Rome in het algemeen zijn er de werken en brieven van de politicus zelf. Deze nalatenschap werd verzameld en publiek gemaakt door zijn secretaris Tiro die lange tijd een huisslaaf was van de familie Cicero. Tiro had daar alle tijd voor want hij werd bijna honderd jaar! Hij is trouwens de verteller, de ik-figuur in dit boek. Robert Harris hoefde het Imperium-verhaal dus maar licht te fictionaliseren en dat is prettig voor de lezer die vooral in het echte Rome wil rondzwerven.   

Het verleden leeft verder

Mocht er toch iemand twijfelen aan het nut van historische verhalen, dan heeft Cicero zelf het antwoord: 

'Niet weten wat er voor je geboorte is gebeurd, is altijd een kind blijven.'

Deel twee en drie van deze trilogie wachten op jullie!

★★★★★

Zie ook de recensie 'Pompeii'

Huisgenoten - Marit Vanström

 Old boys network !

Als de jonge politievrouw Jacky meteen in een moordonderzoek aan de slag moet, is falen geen optie! Kan ze haar academische kennis van seriedaders meteen omzetten in de praktijk? Of zal een medisch ongemak haar functioneren belemmeren? Wat vaststaat is dat een clubje invloedrijke mannen haar beroepsijver grondig zal dwarsbomen. 

Plaats delict is het gebouw van de studentenvereniging Minerva waar op een ochtend een vrouwelijk lid vermoord aan een vlaggenmast hangt. Terwijl er al snel andere slachtoffers volgen, wordt het steeds duidelijker dat oud-leden een geheim met zich mee dragen dat kost wat kost verborgen moet blijven. Wat het groepje alpha-mannetjes daarvoor over heeft, overschrijdt legale en ethische grenzen! 

Techniek en engagement

In een heldere, onderhoudende stijl zet Marit Vanström - pseudoniem van Martyn van Beek - een evenwichtig plot neer. Als beide opponenten op twee fronten moeten strijden houdt hij de touwtjes strak in handen. Toch is de originele thematiek zijn grootste verdienste. Zijn perspectief onderscheidt zich op een frisse manier van de eeuwig terugkerende relatiekwesties in het Nederlandstalige spannende boek. 

Marit Vanström heeft zich tot doel gesteld een statement te maken. 'Huisgenoten' is een aanklacht tegen het 'Old boys network' dat met zijn cultuur van arrogantie en beslotenheid bekwame vrouwen buiten allerlei invloedssferen probeert te houden. Dat vrouwen meer dan vroeger in deze tijd een vuist kunnen maken, bewijzen Jackie, Minerva-praeses Elzemiek en... een hooggeplaatste medestandster. Hoewel Marit Vanström hen niet idealiseert, zou de Romeinse godin Minerva, die stond voor vindingrijkheid en wijsheid, best trots op hen zijn geweest! 

★★★★

De nomade - Anya Niewierra

De omstandigheden maken de mens !

'Koningen die wankelen, beginnen vaak oorlogen.'

Zowel de Zuid-Limburgse Anya Niewierra als haar hoofdpersoon Olga Liebke uit de Harz zijn grensbewoners. Niet toevallig maakt journaliste Olga reportages over de identiteit van mensen die aan de rand van een land wonen. Aan die buitenkanten worden de grenzen vaak verlegd en spelen zich belangrijke en vaak gruwelijke bladzijden van de geschiedenis af.

In 'De nomade' vertelt Anya Niewierra het gefictionaliseerde levensverhaal van haar vader die een 'Heimatvertriebene' was, één van de 12 miljoen Duitsers uit Oost-Europa die in 1945 van hun geboortegrond verdreven werden. De schrijfster laat Olga Liebke naar het snijpunt van drie landen gaan - Polen, Belarus, Litouwen - om diep door te dringen in deze tragische gebeurtenissen. Het duurt even vooraleer ze beseft dat de actualiteit op deze zoektocht haar grootste tegenstander is. Ook nu nog zijn boze krachten actief die over letterlijke en figuurlijke grenzen heen gaan. In hoeverre kan Olga de Oost-Pruisendeskundigen die ze raadpleegt, vertrouwen...?

Verteltechniek

Anya Niewierra kan heel goed een ambitieus plot met meerdere achtergrondlijnen in de hand houden. Zo zijn er in dit boek, naast het hoofdplot, drie aparte verhaaldraden: een documentaire over een Berlijnse grenswacht met gewetenswroeging, een telefonerend tweetal met een leven dat het daglicht niet mag zien en een steeds verder dementerende vader die zijn verleden opnieuw beleeft. Bovendien zorgt het web van de rijk gestoffeerde hoofdlijn voor een constante prikkeling van ratio en emoties!  Zoals het hoort vloeien al deze geschiedenissen aan het eind perfect maar ook confronterend in elkaar.

Talentvolle auteurs kunnen oude verhalen in een nieuw jasje stoppen. Met een grote intensiteit vertelt deze schrijfster hoe politiek-historische ontwikkelingen individuen in allerlei richtingen kunnen sturen. Zij zijn dader of slachtoffer, ze overheersen of ondergaan, ze strijden voor immorele of eerbare waarden. Het gedrag van mensen creëert de wereld waarin we leven! Deze visie is Niewierra's signatuur. Die zien we terug in 'De Camino', 'Het dossier' en 'De Nomade'.  

Bevlogenheid

Anya Niewierra staat op eenzame hoogte! Ze raakt je door haar intellectuele en emotionele betrokkenheid bij mens en maatschappij. Haar eigen stem klinkt onmiskenbaar door in haar personages. De lezer communiceert rechtstreeks met haar ziel. En omdat je daar ontroering in vindt, gaat je eigen hart open. Haar populariteit is gegroeid uit een combinatie van epische verhalen en innerlijk vuur! 

★★★★★

Avatar

Omdat papier geduldig is maakt dit recensieblog ruimte voor tekst, analyse en argumentatie !

In haar voetsporen - Anna E. Wahlgren

Je moeder kies je niet !

 

'Want als ik het mis heb, zal mijn wereld opnieuw vergaan.’

Als je moeder verdwijnt en de politie met de handen in het haar zit, kun je een evenwichtig leven wel vergeten. Isabelle vertoont ongedisciplineerd gedrag dat leidt tot stuurloosheid. Haar enige focus richt zich op haar eigen onderzoek naar de spoorloze ouder... tot ook zij in rook lijkt te zijn opgegaan. 

Haar halfzusje Jill blijft achter met schuldgevoelens en besluit de zoektocht van Isabelle verder te zetten. Het lijkt haar een goed idee om Adam, een wat vreemde snuiter die een relatie had met haar zus, te versieren. Hoewel Adams verleden en zijn vreemde houding tegenover Jill het ergste laten vermoeden, krijgt de ervaren lezer toch de indruk dat hij een bliksemafleider is. Of zit de werkelijkheid iets complexer in elkaar?!

Ondermaatse psychologisering

Hoewel de thematiek van de ongezonde moeder-zoonrelatie de moeite waard is om te verliteraturen, is dat niet gebeurd, wellicht omwille van spoilersangst. Als dat zo is, dan is dat ongegrond. Het genre heet niet voor niets 'psychologische thriller'. Bovendien vormen Adam en Viveca een cruciaal duo. Er zijn andere auteurs die voor een efficiëntere aanpak zouden gekozen hebben. Dan moeten we vooral denken aan gewaardeerde Engelstalige schrijfsters zoals Freida McFadden, Nelle Lamarr, Emma Haughton, Michelle Frances (Cherry uit 'De nieuwe vriendin' is een onvergetelijk personage!), Sarah Goodwin, Ashley Elston enz. 

Zowel Scandi- als Nederlandstalige psychologische thrillers zijn vaak in het bedje van onderbelichte personages ziek. Moeilijk is het schrijversvak zeker. Maar als je je begeeft in een competitieve wereld, dan moet je er staan, anders kun je je plaats niet opeisen! 

Zeer matig debuut

Anderzijds is de complexe zusjesrelatie wel uitgewerkt. Toch overstijgt die verhouding nooit het clichématige en voorspelbare. 'In haar voetsporen' is helaas geen prikkelend boek, heeft geen plot dat je zal bijblijven en levert geen personages op die je echt beroeren! Deze debutante is niet door de grote poort naar binnen gekomen! 

★★1/2  

 

De belofte - Merel Disselkoen

Niet alle beloftes worden waargemaakt !

Een verhaal met een open horizon wekt altijd de nieuwsgierigheid van lezers met een passie voor de wereld. Omdat Zuid-Afrika het tweede thuisland is van Merel Disselkoen, werden de bladzijden dan ook met gretigheid omgeslagen. Maar hoewel de queeste van hoofdpersoon Mia zich in het achterland van Pretoria afspeelt, komt ze daar pas terecht als je 40% van het boek gelezen hebt. Om die romantechnische keuze te kunnen verantwoorden moet er sprake zijn van een dwingende noodzaak. En die is niet te vinden. Terwijl de aanloop zich voortsleept vraag je je af of je misschien een young adult boek aan het lezen bent... 

Té zoet

Als Mia uiteindelijk aan haar Afrikaans avontuur kan beginnen, verliest de auteur zich verder in bijna kinderlijke observaties en commentaren. Gemeenplaatsen vullen de pagina's: geuren en kleuren, hiv, armoede die leidt tot criminaliteit, overdreven respect voor blanken, high five's met joelende kinderen, draagzakbaby's... 

Voeg daarbij een gepassioneerde idealist en een Afrikaanse man die wel èrg politiek correct klinkt en je gaat in de richting van karikaturen! Boeiende personages hebben laagjes en kantjes. Interessante plotacteurs gaan bovendien confrontaties aan die de handeling van een roman aansturen. In 'De belofte' zijn de fricties niet meer dan rimpelingen. Bijgevolg is er bitter weinig handeling vóór de aanvang van de slotfase. En omdat ze er niet slaagt de zoektocht te laten samenvallen met haar integratie in de locale gemeenschap, komt Mia's afwezige vader pas in het laatste stuk van het boek in beeld. De queeste is geen rode draad!

Gebrek aan eenheid

Hoewel taal en stijl prima voor de dag komen, is Merel Disselkoen geen kundige verteller. En daar gaat het in de eerste plaats om: ervoor zorgen dat je de lezer op sleeptouw neemt, dat je personages boven de clichés uitstijgen, dat de ontknoping meer is dan een aantal angstmomenten. Omdat het plot voortdurend uitwaaiert wordt deze roman trouwens steeds stuurlozer. Bij gebrek aan techniek is dit een verhaal dat in stukjes wordt verteld in plaats van het te presenteren als een geïntegreerd geheel.  

Nederlandstalige boeken hebben nood aan frisse invalshoeken. Er hoeft niet altijd gepolderd te worden! Daarom is 'De belofte' een gemiste kans en is de titel, hoewel hij anders bedoeld is, toch ook een spiegel van een ontgoochelende leeservaring! Daar kan het leitmotiv van de glamoureuze magnolia niets aan veranderen... 

★★

Reykjavik - Ragnar Jonassen, Katrin Jakobsdottir

 De schrale troost van gewijde aarde !

'Zoals bloedbroeders in oude saga's.'

Als Reykjavik het toekennen van stadsrechten, tweehonderd jaar geleden, groots herdenkt, is niet iedereen in feeststemming! Voor journalist Valur is het inmiddels duidelijk dat het onderzoek naar de verdwijning van de jonge Lara, zo'n dertig jaar eerder, te snel werd afgesloten. Ook de inwoners van de kleine hoofdstad snakken nog steeds naar opheldering. Is Lara nog in leven? Of ligt ze ergens in een graf?

Wanneer namen van invloedrijke burgers opduiken, bijt Valur zich vast in het speurwerk. Maar de zwijgers zijn machtig. Een gemeenteraadslid, een aannemer, een advocaat, een groothandelaar en een voormalige minister houden elkaar de hand boven het hoofd. Zal de anonieme tipgeefster de onfrisse walm die boven deze affaire hangt, wegblazen? Reykur betekent trouwens...'rook'. 

De stem van Katrin
Dat dit verhaal samen met een vrouwelijke coauteur geschreven is, drukt een stempel op het gedrag van sommige personages. Omdat het plot zich in 1986 afspeelt en de IJslandse vrouwen toen nog niet de kracht uitstraalden waarvoor ze nu bekend zijn, is er ruimte om opofferingsgezindheid, ondergeschiktheid en zelfs grensoverschrijdend gedrag te verliteraturen. De machocultuur is helaas van alle tijden. Daartegenover staat de gewetensnood van een man en een vrouw die de weg naar openheid en gemoedsrust mogelijk maken!

Hoewel je weet dat de meeste Scandi-thrillers een trage opbouw hebben, zou je toch aan het auteursduo willen vragen om bij een volgend boek wat meer vaart te maken. Wil je de lezer aan het verhaal binden, dan is het niet voldoende om de puzzelstukjes in de juiste volgorde op de juiste plekken neer te leggen. Ook de karakters mogen nog wat scherper getekend worden. 

'Reykjavik' oogt verzorgd maar is niet beklijvend! Toch lijkt dit kersverse schrijversteam een eenheid te vormen. Misschien zit er nog meer muziek in hen! Maar graag een up-temponummer volgende keer!

★★★